Wat gaan we doen om het beleidsdoel te realiseren?

Om de beleidsdoelen voor de ambitie te halen, hebben we deze vertaald in een aantal beleidsprestaties. Die staan hieronder beschreven.

Beleidsdoel 3-1 Energietransitie

Beleidsprestatie 3-1-1 Duurzame opwek elektriciteit

De provincie werkt met de RES-partners aan de realisatie van duurzame opwek van eigen bodem. Om RES-partners te helpen om het RES-bod te behalen, stelde de provincie een Routekaart RES Elektriciteit vast. Met deze Routekaart helpt de provincie RES-partners bij het vinden van de juiste zoeklocaties voor windenergie door middel van onderzoek. Deze zoeklocaties komen vervolgens in de provinciale Omgevingsverordening. Aangezien het aanwijzen en vergunnen van windprojecten een provinciale bevoegdheid is, zal niet elke gemeente dat willen. In dat geval neemt de provincie haar verantwoordelijkheid en draagt zelf zoeklocaties voor onderzoek aan. Omdat iedere RES-regio anders is, verschilt de inzet van de provincie per RES-regio: zij maakt met iedere RES-regio aparte afspraken.
De provincie ondersteunt het RES-proces met kennisontwikkeling, actieve kennisdeling en financiële bijdragen. De provincie zet zich in voor een langjarige samenwerking tussen de partners in het RES-proces en het participatieproces voor de RES’en.
De provincie houdt de voortgang van de realisatie van het RES-bod in 7 regio’s in de gaten. In voortgangsdocumenten staat informatie over het bod, de voortgang en de situatie van vergunningen en processen. Als het nodig is, kijken we of de RES moeten aanpassen om de gemaakte afspraken uitvoerbaar te maken.
Om meer daken te voorzien van zonnepanelen gaat de provincie door met de subsidieregeling Zonnig Zuid-Holland en breidt deze uit. Daarnaast probeert de provincie er via het Rijk voor te zorgen dat het makkelijker wordt om panelen te plaatsen.
De provincie controleert plannen voor zonnevelden op hoe goed ze passen bij de nationale en provinciale richtlijnen.
De provincie helpt gemeenten, lokale energiecoöperaties, ontwikkelaars en andere betrokkenen bij de totstandkoming van de windlocaties, die zijn opgenomen in de provinciale Omgevingsverordening. Voor de energietransitie kiest de provincie zorgvuldig locaties voor zonnevelden. We werken de plannen voor wind- en zonne-energie uit met aandacht voor de belasting van het stroomnet, de biodiversiteit, en lokaal eigendom. Daarnaast kijken we naar hoe de plannen passen in het bestaande landschap, en hoe de plannen ook andere opgaven raken.
Daar waar gemeenten op de planning achterblijven, bekijken we of we de wettelijke rol pakken van bevoegd gezag windenergie.
Zoals afgesproken in het coalitieakkoord nam de provincie de bevoegdheid voor windenergie in Lansingerland terug. De provincie werkt toe naar een projectbesluit om 15 MW mogelijk te maken.
Om lichthinder van windturbines te voorkomen, zet de provincie de nieuwe subsidieregeling transponder- en radartechniek windparken Zuid-Holland in. Met deze regeling krijgen eigenaren van bestaande windparken geld voor systemen die de rode lampjes op de windmolens alleen aanzetten wanneer vliegtuigen dichtbij komen.
De provincie ontwikkelt kennis en ervaring met beleid voor lokaal eigendom/financiële participatie en procesparticipatie met het projectbesluit voor Lansingerland (4D’s als uitgangspunt voor participatie: doelen, dialoog, diversiteit en doorwerking). Deze kennis deelt de provincie met onder andere de omgeving.

Beleidsprestatie 3-1-2 Lokale initiatieven en inclusieve energietransitie

De provincie moedigt inclusieve financiële en procesparticipatie aan en verbetert deze. De provincie organiseert vanuit haar bovenregionale verantwoordelijkheid kennisontwikkeling en uitwisseling over participatie om dit in een goede vorm in te kunnen zetten.
De provincie ondersteunt lokale energie-initiatieven om duurzame energieprojecten te bereiken. Hiermee verbetert de provincie lokaal zeggenschap en eigenaarschap in de energietransitie. Dit doet de provincie met de subsidieregeling Lokale initiatieven energietransitie Zuid-Holland 2023, en met het Ontwikkelfonds voor energiecoöperaties.
De provincie ondersteunt de professionalisering van de energiecoöperaties en lokale energie-initiatieven op provinciaal niveau met de begrotingssubsidie aan Energie Samen Zuid-Holland (ESZH). Hierdoor kunnen de meer dan 100 energiecoöperaties van Zuid-Holland van en met elkaar leren. Zij kunnen zo steeds meer en grotere projecten ontwikkelen. ESZH helpt met kennis en expertise, projectbegeleiding, toegang tot geld, kennisdeling en -ontwikkeling, en belangenbehartiging.
De provincie doet mee met projecten in de wijk die bijdragen aan een eerlijke en inclusieve energietransitie. De provincie werkt mee aan de ontwikkeling, zichtbaarheid en opschaling van goede lokale voorbeelden en 'best practices’. Ook organiseert de provincie kennisdeling en -ontwikkeling met gemeenten, lokale energie-initiatieven, woningcorporaties, welzijnsorganisaties, en andere belanghebbenden binnen gemeenschappen.
De provincie legt de aandacht voor rechtvaardigheid in haar energiebeleid vast door verdelingsprincipes duidelijk te maken en toe te passen, en werkt uit hoe het energiesysteem eerlijk kan zijn voor iedereen.
De provincie verbindt en versterkt samenwerkingen tussen het Rijk en gemeenten, en tussen gemeenten en maatschappelijke initiatieven. De provincie doet mee aan en legt zaken voor in landelijke platforms en overleggen, waaronder het Landelijk Onderzoeksprogramma Energiearmoede

Beleidsprestatie 3-1-3 Warmte transitie in de gebouwde omgeving en glastuinbouw

We versnellen de warmtetransitie en regionale warmtenetwerken door uitvoering van het nMIEK advies ‘Warmtesysteem Zuid-Holland'. Dit is gericht op de Zuid-Hollandse warmteclusters en coördinatie van restwarmte en transportnetten. Het nMIEK koppelt de Zuid-Hollandse warmtetransitie aan de inzet van het Rijk (randvoorwaarden waaronder betaalbaarheid). Als provincie hebben we een verbindende rol.
In het pMIEK zorgen we ervoor dat grote warmteprojecten goed passen in het hele energiesysteem. We maken keuzes om te voorkomen dat het netwerk overbelast raakt. Dit gebeurt tegelijk en in overleg met het landelijke MIEK-traject.
We zetten onze samenwerking en deelname aan de RES'en voort om het nMIEK uit te voeren.
We ondersteunen gemeenten bij de aanpak van planvorming en projecten voor gezamenlijke warmtesystemen. Om het beste resultaat te bereiken, delen we de geleerde lessen met alle gemeenten.
Specifiek in Den Haag werken we in EnergieRijk Den Haag (ERDH) samen met het Rijk aan energiebesparing en verduurzaming van de overheidsgebouwen in de gemeente. Als provincie pakken we de rol om de opgedane kennis te verspreiden.
We onderhouden actief contact met alle gemeenten in Zuid-Holland voor uitwisseling van kennis en inzet.
We voeren gerichte besparings- en warmteprogramma’s uit voor de specifieke doelgroepen, met name voor maatschappelijk vastgoed, mkb, bedrijventerreinen, monumenten en recreatieve sector. Hiermee vullen we de gemeentelijke regierol aan. We besteden speciale aandacht aan verbinding met warmtesystemen.
We zetten specifiek in op gezamenlijke energiebesparingsplannen in aansluiting op gezamenlijke warmtesystemen. Zo willen we kosten besparen, waardoor het meer betaalbaar wordt.
In het programma Toekomstbestendig Bouwen werken we aan energieoplossingen voor nieuwbouw, gericht op optimalisatie in het gebied en het energiesysteem. In het programma verbinden we energie met klimaatadaptatie, circulair en uitstootvrij bouwen.
We moedigen testen aan die energiepositieve nieuwbouw mogelijk maken en proberen de nationale bouwregelgeving aangescherpt te krijgen.
We versnellen de warmtetransitie in de glastuinbouw door uitvoering van het Energieakkoord Greenport West-Holland. Specifiek gericht op de gebiedsaanpak en verbinding met bovenlokale warmtesystemen. We ontwikkelen en verbeteren dataverwerking en -beheer voor de warmtetransitie in de sector.
We ondersteunen de succesvolle aanleg en het gebruik van WarmtelinQ als belangrijk warmtetransportnet voor de warmtetransitie in de provincie. De provincie geeft over de gehele looptijd tot 2028 een subsidie van € 81 mln voor het stuk Rijswijk-Leiden.
We geven een subsidie van maximaal € 1.962.986 aan NetVerder om een belangrijke verbindingsleiding voor warmte vanaf geothermiebronnen bij Bleiswijk te kunnen verzwaren (overdimensioneren). Zo kan binnenkort ook de gebouwde omgeving van de kernen in de Zuidplasregio duurzame warmte krijgen.
We passen het provinciale Omgevingsbeleid aan, specifiek gericht op inpassing in de ruimte en de leefomgeving van bovenlokale warmtesystemen (bronnen, warmtenetten, opslagsystemen).
We verbeteren de vernieuwing en verdere ontwikkeling van geothermie. Dit doen we bijvoorbeeld door deelname en doorontwikkeling van het RCSG en de Energy Cave in Rijswijk. Maar ook door onze samenwerking met EBN, TNO, TU Delft, Geothermie NL en het Rijk.
We vergroten het inzicht in beschikbaarheid en het gebruik van restwarmte uit de Rotterdamse haven. Dit doen we bijvoorbeeld via de wettelijke informatieplicht van de industrie en de toezichthoudende rol van de provincie via de DCMR.
We onderzoeken de mogelijkheden en ontwikkelingen van elektrolyse als toekomstige bron voor duurzame restwarmte.
We onderzoeken hoe haalbaar aquathermie en zonthermie zijn in de provincie. Dit helpt bij de verdere ontwikkeling van deze duurzame warmtebronnen, vooral op het landelijk gebied.
We verbeteren de vernieuwing, ontwikkeling en betaalbaarheid van warmte-opslag (hoge en midden temperatuur: HTO en MTO) in de gebouwde omgeving en glastuinbouw. Dit doen we met provinciale proefprojecten en door de resultaten om te zetten in ons provinciale bodembeleid.
We helpen met het organiseren en krijgen van financiële ondersteuning door toegang te geven aan regelingen en deze te gebruiken. Dit gaat bijvoorbeeld om Kansen voor West, het Just Transition Fund en het nationaal Waarborgfonds in verbinding met de provinciale Groeiagenda. Om deze succesvolte gebruiken, onderhouden we een overzicht van alle provinciale warmtesysteemprojecten in een projectenpijplijn.
We ontwikkelen en verspreiden de kennis die volgt uit innovaties, projecten en activiteiten. We bieden hulp en organiseren kennisbijeenkomsten voor gemeenten en andere doelgroepen.

Beleidsprestatie 3-1-4 Klimaatneutrale en circulaire industrie en onderzoek kernenergie

We zetten onze wettelijke VTH-middelen in voor het bijwerken van vergunningen. Daarnaast informeren we bedrijven (via de omgevingsdiensten) proactief over de mogelijkheden van energiebesparing en CO2-uitstootvermindering die verder gaan dan de bestaande regelgeving.
We werken samen met Deltalinqs aan een systeemgerichte energiebesparing bij de industrie via energie-innovatiestudies.
We ondersteunen het Deltalinqs Climate Program waarin wordt samengewerkt op het gebied van de grondstoffentransitie en human capital, voor zover dit past binnen ons beleid.
Via een subsidie dragen we bij aan de aanleg van het Stoomnetwerk Botlek. Hiermee wordt een CO2- en stikstof-uitstootvermindering bereikt in het Rotterdamse havengebied. De afronding van dit project vindt plaats in de periode 2024-2026.
Via de subsidieregeling ‘energie-infrastructuur op industrieterreinen in Zuid-Holland helpt de provincie bedrijven bij het overschakelen naar duurzame energie, zoals restwarmte en waterstof. Het gaat hierbij om kleinschalige, lokale infrastructuur. De uitvoering van de projecten binnen deze subsidieregeling vindt plaats in 2024 t/m 2026. In 2025 bekijken we of we deze subsidieregeling (eventueel in gewijzigde vorm) voortzetten.

De provincie Zuid-Holland werkt samen met andere provincies en het Ministerie van Klimaat en Groene Groei om de mogelijkheden van Small Modular Reactors (SMR’s) te onderzoeken. Deze samenwerking, die door het ministerie wordt gecoördineerd, omvat een gezamenlijke verkenning van procesmatige kansen, het creëren van faciliterende condities en het ontwikkelen van een visie op de toepassing van SMR’s.
Om inzicht te krijgen in de implementatie van SMR’s, neemt de provincie deel aan processimulaties. Deze simulaties zijn bedoeld om uitdagingen en kansen te identificeren bij de vergunningverlening, bouw en exploitatie van SMR’s. Deze simulaties, die onderdeel zijn van de nationale programmalijnen, helpen de provincie om beter voorbereid te zijn op mogelijke scenario’s voor SMR-integratie.
De provincie stelt aandachtspunten op, gebaseerd op gesprekken met stakeholders en kennis uit simulaties, die cruciaal zijn voor een succesvolle implementatie van SMR’s. Deze aandachtspunten dienen ook als input voor nationale onderzoeken en richten zich op belangrijke aspecten zoals veiligheid, milieueffecten, technische haalbaarheid en maatschappelijke acceptatie.

We ondersteunen projecten die bijdragen aan de realisatie van nieuwe, duurzame, industriële ketens, het verminderen van de CO2-uitstoot van bestaande industriële ketens, en het oplossen van hieraan gerelateerde knelpunten in de arbeidsmarkt via onze inzet door het Just Transition Fund (JTF). Binnen het JTF is er voor de regio Groot-Rijnmond voor de periode 2022 tot en met 2029 een bedrag van ruim €60 miljoen beschikbaar.
Via het Kansen voor West 3-programma dragen we bij aan initiatieven die reststromen (uit bijvoorbeeld afval, biomassa) verwerken tot nuttige grond- en brandstoffen.
We dragen bij en doen mee aan het netwerk Groene Chemie Nieuwe Economie (GCNE). Dit platform wil de transitie van chemie versnellen.
We nemen deel aan de taskforce Circulair en de taskforce Energietransitie van de Economic Board Zuid-Holland. De taskforce Circulair ontwikkelt een regionale circulaire agenda met focus op de grondstoffentransitie op industriële schaal. Er is aandacht voor zowel technologische vernieuwing als voor randvoorwaarden zoals ruimte en regelgeving. De taskforce Energietransitie richt zich op de ontwikkeling van het gehele energiesysteem en onderliggende waardeketens.
We zetten in op groene waterstof, waarbij ook oog is voor kansen voor de maakindustrie. De provincie draagt bij aan onderzoeken, studies en events. Daarnaast helpt ze regionale initiatieven voor infrastructuur, en gebruik en productie van waterstof. De provincie moedigt vernieuwing aan door bij te dragen aan de oprichting van een ‘waterstof competence center’.
De provincie draagt bij aan nieuwe ontwikkelingen op het gebied van ecosystemen, technische, institutionele, financiële én sociale vernieuwing. Maar ook aan de cross-over tussen energie, circulariteit en digitalisering via onderzoek, subsidies en het inzetten van netwerken.
De provincie vindt het belangrijk dat er voldoende ruimte is voor (nieuwe) duurzame bedrijven, transitieprojecten van industriële bedrijven, en de aanleg van nieuwe energie-infrastructuur. Wij ontwikkelen een ruimtelijke economische visie en werken ons Omgevingsbeleid bij om hier beter op te kunnen sturen.
Met de partners binnen het NOVEX -gebied Haven Rotterdam is afgesproken om een milieuverkenning te starten. Deze verkenning richt zich op de regionale milieueffecten als gevolg van activiteiten in de waterstofketen, met name met ammoniak, op korte (2030) en middellange (2050) termijn. De focus van de milieuverkenning ligt op omgevingsveiligheid. De verkenning en de te onderzoeken scenario’s zijn een voorbereiding op het bijwerken van het Omgevingsbeleid van de gemeente Rotterdam en de provincie Zuid-Holland.

Beleidsprestatie 3-1-5 Duurzaam energiesysteem

De provincie gaat door met de samenwerking met netbeheerders en gemeenten in de Energieraad.
De provincie werkt samen met de betrokken netbeheerders en gemeenten aan de tweede ronde van het pMIEK: pMIEK 2.0 (provinciaal meerjarenprogramma infrastructuur energie en klimaat). In dit traject wordt een toekomstbeeld van het energiesysteem voor 2050 aangescherpt en regionaal ingevuld. In 2025 levert de provincie het 2e pMIEK op.
De provincie werkt met netbeheerders, gemeenten en overige belanghebbenden aan de voorbereiding en versnelling van de projecten uit het pMIEK 1.0. De provincie controleert elk kwartaal deze projecten en levert waar nodig aanvullende procesinzet om projecten op tijd af te ronden. Waar nodig ondersteunt de provincie projecten met menskracht en geld.
De provincie moedigt vaste regels aan bij het voorbereiden van energie-infrastructuurprojecten. In 2025 geeft ze richtlijnen voor de kwaliteit en het inpassen van energie-infrastructuur.
De provincie zorgt voor het efficiënter benutten van de huidige energie-infrastructuur. De provincie draagt actief bij aan het doen van tests met slimme oplossingen om overbelasting van het stroomnet te voorkomen en te beperken. Dit onder andere door energiehubs bij bedrijventerreinen en lokale energiegemeenschappen.
De provincie stimuleert kennisopbouw en kennisuitwisseling voor energiehubs en het efficiënter benutten van het systeem. Hiervoor wordt een leerkring ingericht.
De provincie ondersteunt bedrijventerreinambassadeurs met menskracht en kennis over energie. Zo maakt ze verduurzaming, waaronder mobiliteit en opwek, mogelijk. De provincie draagt zo bij aan de energie-uitwisseling op onder andere bedrijventerreinen.
De provincie voert, zo nodig met gemeenten, meer onderzoek uit naar hoe lokaal vraag en aanbod van het energiesysteem beter in balans te brengen en hoe dit te regelen. De provincie draagt bij aan een test om te komen tot een energiebalanswijk, onder andere met toekomstbestendig bouwen.
De provincie onderhoudt actief contact met alle gemeenten in Zuid-Holland voor uitwisseling van kennis en inzet en organiseert relevante kennissessies als onderdeel van het pMIEK.
De provincie ontwikkelt en verspreidt de kennis die volgt uit vernieuwingen, projecten en activiteiten. De provincie maakt daarvoor handreikingen en organiseert kennisbijeenkomsten voor gemeenten en andere doelgroepen.
De provincie bekijkt mogelijke locaties voor toekomstige energie-infrastructuur. Passende locaties legt ze vast in het Omgevingsbeleid.
De provincie werkt verder aan het ontwikkelen van processen voor het integraal programmeren van het energiesysteem. Denk hierbij aan het ontwikkelen van een pMIEK-datatool. Ze voert verkennende en verdiepende studies uit op het gebied van systeemhubs, energieplanologie en energiemarkt.
De provincie verbetert verdere data-uitwisseling met netbeheerders en bouwt een GIS-dataset ten behoeve van het energiesysteem.
De provincie bouwt kennis op met betrekking tot het toekomstige energiesysteem, waaronder kennis over energieopslag en de rol hiervan in het toekomstige energiesysteem.
De provincie past het provinciale Omgevingsbeleid aan, specifiek gericht op energie-infrastructuur, het pMIEK en efficiënt(er) benutten van energie-infrastructuur en energieopslag.