Wat gaan we doen om het beleidsdoel te realiseren?

De provincie is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het openbaar bestuur in Zuid-Holland. De provincie oefent een aantal wettelijke taken uit rondom bijvoorbeeld interbestuurlijk en financieel toezicht. Daarmee draagt zij bij aan het vormen en in stand houden van een krachtig decentraal bestuur en goede interbestuurlijke verhoudingen. De provincie ziet steeds meer dat de financiële positie van gemeenten onder druk staat. De huidige instrumenten zijn niet genoeg om tijdig in te grijpen en daarmee financiële problemen bij de gemeenten te voorkomen. We zien gemeenten gedwongen om vergaande bezuinigingen door te voeren op voor hun inwoners cruciale basisvoorzieningen, belangrijke investeringen in maatschappelijke opgaven zoals de energietransitie of de woningbouw uit te stellen of de belastingen te verhogen. Vanuit financieel toezicht brengen we onze zorgen over aan het Rijk.

Aanvullend op de wettelijke taken werkt de provincie Zuid-Holland middels het actieprogramma Beter Bestuur aan de kwaliteit van het openbaar bestuur. Dit doen wij onder andere door:

• Het op gang brengen en organiseren van kennis- en netwerkbijeenkomsten vanuit de Zuid-Holland Academie, denk aan thema’s rondom digitalisering, weerbaarheid, participatie, goed openbaar bestuur.
• Vanuit financieel toezicht gezamenlijke taakveldanalyses met gemeenten uit te voeren, goede voorbeelden te delen en ambtelijk kennissessies ‘Focus op Financiën’ te organiseren.
• In IPO-verband samen met de andere koepels richting het Rijk te lobbyen over de onduidelijkheid en de hoogte van de algemene uitkering van decentrale overheden (als gevolg van de nieuwe financieringssystematiek en de opschalingskorting).
• Samen met gemeenten een nieuw instrument te ontwikkelen met de focus op zelfreflectie en leren. Eind 2024 ronden we de pilotfase van ‘De Spiegel’ af.
• Het op gang brengen van meerjarige of kortlopende onderzoeken op het gebied van kwaliteit van openbaar bestuur.
• Het begeleiden van het proces bij de aanvraag van nieuwe Regio Deals.
• De coördinatie van de besteding van impulsgelden vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Die zijn bestemd voor het versterken van de weerbaarheid en slagkracht van (kleinere) gemeenten tegen ondermijning en oneigenlijke druk.

Het college van Gedeputeerde Staten bestaat deze collegeperiode uit de commissaris van de Koning en 7 gedeputeerden. Gedeputeerde Staten geven uitvoering aan het Coalitieakkoord 2023-2027 ‘Krachtig Zuid-Holland’. Eens per kwartaal verschijnt het declaratieregister van Gedeputeerde Staten, waarin de bestuurskosten van Gedeputeerde Staten staan.

Weerbaarheid, integriteit en Bibob
De provincie wil weerbaar zijn tegen ondermijnende criminaliteit en oneigenlijke druk. De provincie voert integriteitsbeleid uit, bevordert het bewustzijn van bestuurders en ambtenaren en treft beheersmaatregelen voor risico’s in kwetsbare processen. Het gaat daarbij om processen zoals aanbestedingen, subsidies, vergunningverlening en grond- en vastgoedtransacties. De provincie stelt gedragscodes en beleidsregels op en voert de Wet Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Bibob) uit. In 2023 is de gedragscode voor cdK en GS herzien en in 2024 is gestart met de herziening van de beleidsregel Bibob en het integriteitsbeleid van de provincie.

Ook Zuid-Hollandse gemeenten willen zelf weerbaar zijn tegen ondermijnende criminaliteit en oneigenlijke druk. Daarnaast hebben zij via sociaal en ruimtelijk beleid, het integraal veiligheidsbeleid en met vergunningverlening en (bestuurlijke) handhaving een rol bij het voorkomen en bestrijden van ondermijnende criminaliteit. Binnen het samenwerkingsverband Regionale Informatie Expertise Centrum (RIEC) voeren gemeenten, veiligheidspartners en andere overheden, waaronder de provincie, een samenwerkingsagenda uit. De provincie werkt daarbij expliciet samen op de thema’s Bibob, ondermijning in het buitengebied en weerbaar bestuur. In de Zuid-Hollandse werkgroep Weerbaarheid en Integriteit vormen provincie en gemeenten een platform voor intervisie, het delen van kennis en het benodigde instrumentarium rond het thema (bestuurlijke) integriteit.
Daarnaast delen de provincie, gemeenten en omgevingsdiensten kennis over weerbaarheid en de Wet Bibob onderling, om hiermee de interne kennispositie te verbeteren bij de decentrale overheden.

Wet open overheid (Woo)
In 2025 blijven we aandacht houden voor de capaciteit om verzoeken te behandelen in het kader van de Wet open overheid (Woo). De trend van de afgelopen jaren zet onverminderd door. Verzoeken betreffen met regelmaat complexe en/of politiek-bestuurlijk gevoelige onderwerpen en zijn vaak omvangrijk. Dit vraagt onze voortdurende aandacht voor het bijsturen en verbeteren van het (digitale) Woo-proces, zodat wij deze verzoeken efficiënt kunnen blijven behandelen.

Omgevingswet
Integraal, digitaal, gebiedsgericht vormgegeven omgevingsbeleid is randvoorwaardelijk voor een effectieve uitvoering van de provinciale opgaven. Om dit te bereiken ondersteunen we de beleidsopgaven op beleidsontwikkeling, participatie, digitalisering, monitoring, evaluaties en bij de uitvoering van dit beleid.

Programma omgevingsbeleid
Ter ondersteuning van de regiefunctie op het gebied van de Omgevingswet voert de provincie het volgende uit:

• Opstellen van kaders voor totstandkoming en ontwikkeling van beleid.
• Ontwikkelen van digitale hulpmiddelen voor ontwikkelen, raadplegen, totstandkoming en monitoring van beleid.

Public Affairs
We versterken de komende tijd onze Public Affairs-functie. Dit helpt ons om de belangen van de provincie en onze gemeenten op nationaal niveau, op het juiste moment en met de juiste boodschap naar voren te brengen. We letten daarbij op de nieuwste politieke ontwikkelingen. Zo zien we in het huidige krachtenveld dat de focus van het kabinet en de Kamer gaan naar de niet Randstedelijke ‘regio’s. Daarom blijven we de komende periode onze Public Affairs-functie versterken voor onze lobby- en beïnvloedingstrajecten op nationaal niveau. Want we hebben veel te bieden als provincie.

Door het versterken van de Public Affairs-functie dragen we bij aan het oplossen van de grote uitdagingen van dit moment, zoals de opgave in het landelijk gebied en de transitie in de Rotterdamse Haven. Waar mogelijk werken we samen met partners uit de regio, zoals bij de Groeiagenda. Ook werken we steeds meer samen met andere provincies, deels in IPO-verband. Dat komt bijvoorbeeld naar voren in de samenwerking met Noord-Holland op het gebied van (provincie)financiën en het beschermen van onze leefomgeving tegen de uitstoot van industrie.

Europa en Internationaal
De opgaven in onze regio stoppen niet bij de provinciegrens: zij worden ook beïnvloed door wat er internationaal gebeurt. Daarom werken we internationaal samen. Als provinciaal bestuur hebben zowel PS en GS de mogelijkheden van Brussel als het ware herontdekt. Ook de nieuwe Statencommissie ‘Externe Relaties’ draagt bij aan weloverwogen keuzes op het gebied van internationale samenwerking. De wil om internationaal samen te werken is groter dan ooit. Het afgelopen jaar is de inzet van Statenleden en gedeputeerden op het gebied van Internationale activiteiten - zoals lobby op wet- en regelgeving uit Brussel, kennisdelen met andere regio’s in netwerken, deelnemen aan Europese projecten – gegroeid. Statenleden en gedeputeerden verdiepen zich, onder andere met een bezoek aan Brussel, in de mogelijkheden die samenwerking, kennisdeling en fondsen bieden. Deze groei houden we vast omdat onze contacten in Brussel bijdragen aan het behalen van onze provinciale doelen. We werken ambtelijk en bestuurlijk samen met verschillende partners. Dit doen we zowel op locatie (zoals Het Huis van de Nederlandse Provincies), als op thema's en direct met andere partners.

Voor de inzet buiten Europa is een jaarlijks budget gereserveerd van € 190,000 waarvan € 75,000 onder ambitie 4 en € 115,000 onder ambitie 1. Dit budget wordt ingezet voor de kosten van inkomende en uitgaande missies, zo ook voor missies uit en naar China. Daarnaast wordt het ingezet voor ondersteuning bij de relatie met Hebei. Het huidige Memorandum of Understanding met Hebei loopt af in 2025. Voor de begroting 2026 wordt herijkt welke inzet en middelen nodig blijven.

Interprovinciaal Overleg (IPO)
De provincie heeft te maken met grote opgaven die steeds complexer worden. In deze context is het Interprovinciaal Overleg (IPO) bij uitstek de plek waar we gedeelde thema’s kunnen bespreken. Het IPO biedt provincies de mogelijkheid om van elkaar te leren, ervaringen uit te wisselen en de gezamenlijke belangen te behartigen. Om deze rol nog effectiever te vervullen, stelde het IPO-bestuur stappen vast om de slagkracht van de vereniging te vergroten.

Digitaal Bestuur
De provincie werkt aan een betrouwbare, open en toegankelijke digitale provincie die de impact van technologie, data en algoritmes op de samenleving begrijpt en benut. De provincie maakt steeds meer gebruik van digitale technologieën en data voor organisatieprocessen, beleidsprocessen, besluitvorming en diensten in contact met burgers, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Het biedt veel kansen voor het helpen oplossen van maatschappelijke opgaven, maar het brengt ook risico’s met zich mee als de provincie digitalisering onverantwoord toepast. Daarom is het belangrijk dat de provincie nieuwe digitale ontwikkelingen signaleert, agendeert, duidt en monitort. De provincie werkt daarbij actief samen met externe partners en kennisinstellingen, om bijvoorbeeld kennis te vergroten of invloed uit te oefenen op wetgeving, initiatieven en financiering. De koers en waarden die de provincie aangeeft worden vertaald naar en verankerd in de organisatie, mensen en systemen. Dat gebeurt op verschillende manieren, zoals het stellen van kaders, toetsing en toezicht.

Commissaris van de Koning
Naast provinciale bestuurstaken heeft de commissaris van de Koning (cdK) ook een aantal rijkstaken. De taken en bevoegdheden van de cdK staan in de Provinciewet en liggen verder vast in de Ambtsinstructie van de cdK. 
De cdK legt voor de uitvoering van de eigenstandige taken en bevoegdheden verantwoording af aan de minister van BZK. De cdK krijgt voor deze rijkstaken ondersteuning en advies van zijn (eigen) kabinet.
Het kabinet levert ook een bijdrage aan onder meer het programma beter bestuur, het in standhouden van de interne crisisorganisatie en de advisering van het asielvraagstuk.

Potje voor de Provinciale Staten
In het coalitieakkoord introduceerden we het “Potje voor Provinciale Staten”. Er is financiële vrije ruimte voor Provinciale Staten waarmee zij breed gedragen Stateninitiatieven kunnen bekostigen. Hiervoor is jaarlijks € 0,5 mln beschikbaar.

Binnen Kennis Zuid-Holland onderzoeken we de toekomst van Zuid-Holland. We onderzoeken thema's waarvan we verwachten dat ze een grote maatschappelijke impact hebben. Dat doen we door trends te signaleren en door de verschillende opgaveteams te faciliteren in het doen van onderzoek en verspreiden van kennis. Samen met onderzoeks- en onderwijsinstellingen werken we aan toekomstige uitdagingen.

Circa tachtig procent van de strategische onderzoeken en verkenningen die binnen KZH worden uitgevoerd zijn direct bedoeld voor de uitvoering van provinciale opgaven, ambities uit het omgevingsbeleid en het coalitieakkoord. De overige twintig procent wordt ingezet om nieuwe thema’s en trends te signaleren en agenderen.

In 2025 gaan we met de volgende acties aan de slag:

• Met de strategische kennisfunctie helpen we de provinciale organisatie en verwante kennispartners om kennis te bundelen, vanuit diverse perspectieven vooruit te kijken, en handelingsperspectieven te ontwerpen.
• We brengen strategische kennisproducten bij elkaar en maken ze digitaal vindbaar voor de interne organisatie en externe partners.
• We werken aan de doorwerking van onderzoeksresultaten via ontmoeting en debat.
• We versterken de relatie en samenwerking met de Zuid-Hollandse kennisinstellingen verder.
• We onderzoeken nieuwe manieren van kennisverspreiding en van doorwerking.
• Onze bijeenkomsten en evenementen maken we toegankelijk voor een breder publiek met extra aandacht voor begrijpelijke taal.
• Het keuzes maken in schaarste is onderdeel van elke opgave van de provincie, maar ook van de samenleving. Het Kennis Zuid-Holland jaarthema ‘Kiezen en Delen’ besteedt extra aandacht aan het maken van keuzes in schaarste, zowel voor de provincie als voor de samenleving.
• Via de strategische onderzoeksagenda dragen we bij aan de afstemming tussen de lange termijn agenda (LTA) en andere strategische onderzoeken die de provincie opzet.