Paragraaf Grondbeleid

Uitvoering van het grondbeleid in 2025

Hieronder worden de belangrijkste projecten op het gebied van infrastructuur en groen vermeld. De provincie beoogt in 16 gebiedsprocessen binnen het kader van het Zuid-Hollands Programma Landelijk Gebied (ZH-PLG) tot regionale afspraken te komen om de doelen te bereiken. De inzet van grondbeleid kan bijdragen aan de doelen van het ZH-PLG. Het grondbeleid en alle activiteiten voor het ZH-PLG (inclusief de stikstofopgave) zijn op basis van wat nu bekend is in deze paragraaf beschreven onder het onderwerp stikstof en ZH-PLG. De programma’s en projecten waarbij de provincie gronden overdraagt of verkoopt, zijn niet op deze kaart maar wel in de toelichting opgenomen.

Infrastructuurprojecten
Jaarlijks worden voor infrastructuurprojecten, waaronder het fietsprogramma, gronden aangekocht. Een aantal (middel)grote projecten is op de bovenstaande kaart weergegeven.
De verwerving van gronden voor realisering van de Rijnlandroute, een gemeenschappelijk Rijks- en provinciaal project, is vrijwel afgerond. In verband met planaanpassingen lopen er nog enkele verwervingen. In 2025 zal verder worden gegaan met verkoop van overhoeken en/of werkterreinen, die niet nodig zijn voor het project.

De grondverwerving voor de aanleg van onder andere de verlengde Bentwoudlaan, Bentwoudlaan en Hazerwoude-Dorp en de overige verwervingen voor aanpassingen van de infrastructuur, zoals Groot Onderhoudsprojecten aan de N215, N211, N214/N216 en de Ongelijkvloerse kruising Burgemeester Smeetsweg (N11)vormenookeen forse opgave. De grondverwerving voor infrastructuur vindt altijd plaats op basis van volledige schadeloosstelling en indien noodzakelijk gaat de provincie over tot onteigening. Voor de projecten N214/N216 is een administratieve onteigeningsprocedure gestart, maar lijkt minnelijk overeenstemming binnen handbereik. Voor de N211 loopt een juridische procedure. Voor de realisatie van de Rijnlandroute zijn  woningen en andere opstallen aangekocht waarvan perceelsgedeelten benodigd waren voor de uitvoering van de werkzaamheden, het overblijvende komt nu in de verkoop. Bij infrastructuurprojecten wordt de (financiële) planning en voortgang uitgewerkt via het Programma Zuid-Hollands Infrastructuur (PZI). Grondverwerving en -verkopen maken hier deel van uit.

Economie en woningbouw
De adviesfunctie van het grondbeleid wordt ingezet voor de provinciale doelen voor wonen en werken. Voor de provincie is de beschikbaarheid van voldoende betaalbare woningen een doel. Er wordt bij de verkoop van provinciale opstallen altijd bezien of deze doelen te verenigen zijn. In 2025 zal ook bezien worden of en hoe het grondbeleid verder kan worden ingezet voor de doelen op het gebied van wonen en werken.

Natuur Netwerk Nederland (NNN)
Ten behoeve van de beleidsrealisatie van natuur (NNN) zijn in 2025 overeenkomsten noodzakelijk. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen:

• sluiten van zelfrealisatieovereenkomsten met ondernemers die binnen hun bedrijf de gestelde natuurdoelen combineren met agrarisch ondernemen.
• Vrijwillige aankopen
• Minnelijke aankopen op basis van volledige schadeloosstelling in daarvoor aangewezen (NNN-)gebieden 
• Uitgifte van grond aan de (terrein)beheerder in eigendom, erfpacht of pacht.

De realisatie van de NNN vindt grotendeels via 4 programma’s plaats:

• Krimpenerwaard;
• Gouwe Wiericke;
• Natuur Netwerk Zuid-Holland (ecologische verbindingen en overige gebieden);
• Leenheerenpolder.

Krimpenerwaard
De realisatie van de NNN in de Krimpenerwaard vindt plaats door de stuurgroep Krimpenerwaard (gemeente en hoogheemraadschap) in opdracht van de provincie. De provincie levert capaciteit aan het programmabureau en heeft ook de grondverwerving en het proces om te komen tot overeenkomsten in het kader van zelfrealisatie begeleid.
Met stichting Het Zuid-Hollands Landschap worden gronden geruild om zo tot een beter beheerbare eigendomsverdeling te komen. Zakelijke rechten die door onteigening zijn komen te vervallen, dienen opnieuw gevestigd te worden. Eigendommen buiten de begrenzing van de NNN zullen, afhankelijk van de situatie worden verkocht, of ingezet voor realisatie van andere provinciale doelen.

Gouwe Wiericke
In het programma Gouwe Wiericke zijn in 2025 ook gesprekken over zelfrealisatie en enkele kopen/verkopen/ruilovereenkomsten aan de orde. De provincie verwerft, ruilt en verkoopt gronden in deelgebieden. Voor het jaar 2025 staan nog meerdere grondruilingen gepland in het project Bodegraven Noord. Er wordt een begin gemaakt met de laatste grondverwervingen in Westveen in het minnelijke traject van onteigening. Er worden robuuste aaneengesloten gebieden gerealiseerd en daarmee komt de realisatie van de opgave van de nieuwe natuur in Gouwe Wiericke binnen bereik.
In 2025 zal de uitvoering van het baggerproject van Westveen worden afgerond, waarvoor een deel van de aangekochte natuurgronden Noordse Buurt zal worden ingezet.
Extra aandacht komt er voor de opstartende gebiedsprocessen binnen Gouwe Wiericke die geïnitieerd worden vanuit de stikstof- en bodemdalingsopgave, waarin zo mogelijk ook de grondverwerving van de nog resterende opgaven zal worden meegenomen.

Natuurnetwerk Zuid-Holland
In 2021 is het Handelingskader NN-ZH door PS en GS vastgesteld. Dit besluit omvat de realisatie- en verwervingsstrategie en financiering van de overige NNN-opgave in de provincie Zuid-Holland. Het gaat daarbij om circa 900 hectare natuur en ecologische verbindingszones. Er zal voor deelgebieden met partners een realisatiestrategie worden opgesteld aan de hand van de beschikbare instrumenten (zelfrealisatie, verwerving, ruil en overdracht). Hierbij wordt gebruik gemaakt van de ervaringen met het programma Veenweide. Het programma waarin alle overige NNN-projecten zijn ondergebracht, zal de komende jaren een forse inzet van de grondinstrumenten vragen. In het Handelingskader is het instrument volledige schadevergoeding/onteigening opgenomen en kunnen ook ruilgronden worden verworven. De gehele NNN dient in 2027 conform afspraak met het Rijk te zijn gerealiseerd.
in 2025 ligt het accent op realisatie- en verwervingsstrategieën per regio en deelgebieden en het gericht verwerven van grond als dit nodig is. Er wordt gewerkt aan besluitvorming die het mogelijk maakt om in specifieke gebieden niet alleen de marktwaarde te kunnen betalen aan huidige eigenaren, maar een volledige schadeloosstelling. In het uiterste geval kan daar ook onteigend worden.

Leenheerenpolder
Als gevolg van het aanbestedingstraject en de daaruit voortvloeiende afspraken zal de grond in de Leenheerenpolder in 2025 aan Natuurmonumenten worden aangeboden.

Recreatie om de Stad (RodS) en Provinciale Recreatiegebieden (PRG)

De meeste zogeheten Recreatie om de Stad-gebieden (RodS) en ook de meeste Provinciale Recreatiegebieden (PRG’s) zijn overgedragen aan mede-overheden. Per 1 januari 2025 resteren er nog 4 gebieden waar de provincie (deels) eigenaar van is. 

Vlietland
Voor wat betreft  het Recreatiegebied Vlietland is een groot deel van de grond in erfpacht gegeven aan de exploitant Recreatiecentrum Vlietland B.V (RVC) in het gebied, waarbij in de erfpachtakte onder andere voorwaarden zijn gesteld over de exploitatie, het beheer en ondererfpacht van het gebied. Met genoemde exploitant lopen gesprekken over actualisatie van de erfpachtcontracten.

Weidevogelprogramma
In 2022 heeft er in de Zuidpolder van Delfgauw een vrijwillige kavelruil plaatsgevonden waardoor er ca. 123 ha. aaneengesloten weidevogelgebied is ontstaan. Ter afronding van deze kavelruil moet nog een ruil plaatsvinden tussen de provincie en 1 eigenaar en wordt onderzocht of een kleine vrijwillige kavelruil kan plaatsvinden ter afronding van het weidevogelgebied waardoor het weidevogelgebied met ca. 5 ha. vergroot wordt.

Bos- en bomenbeleid
Voor de realisatie van het bos- en bomenbeleid zijn middelen beschikbaar die ook kunnen worden besteed aan de inzet van instrumenten uit het grondbeleid. Indien nodig kunnen provinciale gronden hiervoor worden aangewend of gericht voor worden aangekocht. Bij het recreatiegebied Balij Bieslandse bos is de provincie in onderhandeling om ca. 24 ha. grond te verwerven voor de realisatie van bos.

Buijtenland van Rhoon

Op 29 juni 2018 is de Gebiedscoöperatie Buijtenland van Rhoon opgericht en op 3 juli 2018 hebben GS het Streefbeeld vastgesteld. Hiermee zijn belangrijke stappen gezet in de realisatie van het Buijtenland van Rhoon. De provincie en de Gebiedscoöperatie Buijtenland van Rhoon zijn een samenwerkingsovereenkomst aangegaan. Hierin zijn onder andere afspraken opgenomen over het ter beschikking stellen van door de provincie verworven grond aan de Gebiedscoöperatie. Daarnaast is afgesproken dat de provincie verantwoordelijk blijft voor de grondverwerving. Grondeigenaren behouden op deze manier de mogelijkheid om tegen een volledige schadeloosstelling te vertrekken. Inmiddels heeft de provincie circa 413 hectare grond binnen het plangebied aangekocht; er komt nog circa 75 hectare voor verwerving in aanmerking. Deze grond zal conform het bepaalde in de samenwerkingsovereenkomst, nadat deze vrij van (voortgezet) gebruik is, ter beschikking worden gesteld aan de Gebiedscoöperatie om het Streefbeeld met leden en derden te realiseren. Middels een geliberaliseerde pachtovereenkomst zal de provincie naar verwachting circa 326 hectare binnen het plangebied gelegen grond aan de Gebiedscoöperatie ter beschikking stellen voor verwezenlijking van de doelen uit het Streefbeeld. Bezien wordt of de systematiek van jaarpacht nog passend is bij de situatie, of dat maatwerk nodig is.

Opgave stikstof en ZH-PLG
De provincie beoogt in 16 gebiedsprocessen tot regionale afspraken te komen om de doelen van het ZH-PLG te bereiken. Tot die tijd, maar ook daarna is grondbeleid, ook in samenwerking met gebiedspartijen, een middel om bij te dragen aan de doelen van het ZH-PLG. In 2022 werd hiervoor een provinciale (ruil)grondbank opgericht.  Waar grondverwerving aan de orde is, zal ook in 2025 waar mogelijk worden gestuurd op beperking van de stikstofuitstoot.

De verdere voortgang van het programma zal met name afhangen van de beschikbare middelen en maatregelen van het Rijk.